منبت‌کاری یکی از ظریف‌ترین هنرهای چوبی است. در مطالب گذشته ذکر شد که هنر منبت به چند سبک تقسیم میشود که شیوه‌ی اجرای هر سبک با دیگری متفاوت است. بنا بر تحقیقات انجام‌شده، شیوه‌ی اجرای سبک‌های این هنر به روش‌های زیر می‌باشد: شیوه‌های اجرای سبک‌های منبت‌کاری
شیوه‌ی اجرای منبت برجسته
در این شیوه هنرمند برای اجرای طرح مورد پسند خود، چوبی با ابعاد و جنس دلخواه و مناسب انتخاب می‌کند و معمولاً طرح را با استفاده از کاربن روی چوب انتقال می‌دهد. در روشی دیگر هنرمند طرح را به طور مستقیم روی سطح چوب می‌چسباند و اقدام به برش حاشیه‌ها و مرزهای طرح می‌کند. منبت‌کار برش اولیه تمام مرزهای طرح را معمولاً با استفاده از مغار شفره یا مغار تخت انجام می‌دهد، سپس با مغار تخت، متناسب با کار به برداشت بار از زمینه مشغول میشود. این مرحله باید به گونه‌ای اجرا شود که برداشت تراشه از سطح زمینه موجب ناهمواری نشود. در صورتی که ناهمواری بسیار ناچیزی ایجاد شود، در مرحله‌های بعد چنانچه برش مجدد انجام شود، تراش به راحتی انجام می‌پذیرد. نوع اثر از نظر برجستگی بر اساس مقدار برداشت بار از زمینه اثر مشخص میشود. با توجه به اینکه برش و تراش زمینه بیشترین زمان را در انجام کار به خود اختصاص می‌دهد، در مواردی از ابزار‌های صنعتی و برقی مانند فرز برای برداشت بار زمینه استفاده میشود. هنرمند با اصلاح نهایی زمینه، اثر را آماده روسازی و فرم دادن می‌کند و استعداد خود را در خلق اثر به نمایش می‌گذارد. در پایان کار پرداخت نهایی با سنباده و ابزار دیگر انجام می‌گیرد. در پرداخت نهایی هر چه از سنباده کمتر و از تیزی مغار بیشتر استفاده شود براقی اثر بیشتر قابل رؤیت است.
شیوه اجرای منبت حجم
در اجرای آثار حجمی منبت‌کار معمولاً به صورت ذهنی ساخت اثر را شروع می‌کند یا اینکه طرح را بر روی چوب منتقل می‌کند و سپس به برداشت بار و ساخت می‌پردازد. پس از انتقال طرح و برداشت بارهای اضافی، فرم دادن و ساخت کلیّت اثر انجام میشود که زمان زیادی صرف این مرحله میشود. اصلی‌ترین مرحله در منبت حجم، ساخت و ساز جزئیات اصلی اثر است. اجرای جزئیات تزیینی اثر همچون نقش و نگارها و نقوش اضافی کامل‌ترین مرحله است که در آن بیشتر از منبت به شیوه حکاکی و کم برجسته بهره برده میشود. شیوه‌های اجرای سبک‌های منبت‌کاری
شیوه اجرای منبت تیشه‌ای
برخی از هنرمندان هنرهای چوبی در مناطق شمالی ایران یه‌ویژه در حوالی شهر نور استان مازندران، با وجود فراوانی ابزار صنعتی، از تیشه و مغار به عنوان ابزار اصلی برای ساخت ظروف و تزئینات چوبی استفاده می‌کنند، به گونه‌ای که آثار آن‌ها ماهیت سنتی خود را حفظ کرده است.
در این شیوه هنرمند ابتدا طرح كنده‌ای مناسب انتخاب می‌نماید و سپس با تیشه بارهای اضافی آن را بر می‌دارد. برخی از آن‌ها کار خود را بر کنده‌های خیس انجام می‌دهند چرا که نرم بودن کنده خیس باعث میشود راحت‌تر تراش بخورد. هنگامی که حجم اصلی اثر نمایان شد منبت‌کار با پرداخت نهایی اثر و ایجاد فرم کلی به ساخت تزئینات می‌پردازد که در این مرحله از مغار استفاده میشود.
شیوه‌ی اجرای مشبک منبت
در این شیوه هنرمند با انتقال طرح بر سطحی که قابلیت کار داشته باشد، قسمت‌هایی که باید مشبک شود را سوراخ می‌کند سپس با استفاده از ابزاری مناسب مانند اره مویی، اره چکشی، اره کلافه‌ای و . . . زمینه اثر را در می‌آورد. در آخر با کنده‌کاری و ساخت‌وساز نقوش و خطوط به اثر مشبک منبت جان می‌دهد. باید به این نکته توجه داشت که هر طرحی در این شیوه قابلیت اجرا ندارد.
نویسنده: تینا داودی
1 نظر در “شیوه‌های اجرای سبک‌های منبت‌کاری”